Newsletter
Podaj swój adres e-mail, jeżeli chcesz otrzymywać informacje o nowościach i promocjach.
Twoje dane będą przetwarzane zgodnie z naszą polityką prywatności
Zaloguj się
Nie pamiętasz hasła? Zarejestruj się

Kabestan – co to jest? Do czego służy?

Kabestan – co to jest? Do czego służy?

W popularnej szancie śpiewamy „czort Rasputin bestia taka, że sam kręcił kabestanem i to bez handszpaka”. Czym jednak jest ów mityczny kabestan, dlaczego właściwie się kręci? Co warto o nim wiedzieć? Poniżej znajdziecie odpowiedzi na wszystkie te pytania, a przy okazji dowiecie się, co to jest handszpak. Zapraszamy do lektury!

Zacznijmy od definicji

W gruncie rzeczy kabestan jest kołowrotkiem albo mówiąc bardziej obrazowo – zamontowaną pionowo szpulą służącą do nawijania lin lub łańcuchów. Tego rodzaju rozwiązania stosuje się nie tylko na łodziach, ale też w innych dziedzinach życia, np. w różnych gałęziach przemysłu, gdzie konieczne jest przemieszczanie dużych ciężarów przy użyciu jak najmniejszego nakładu środków.

Zasadniczym celem, dla którego używa się kabestanów, jest bowiem redukcja siły potrzebnej, aby coś poruszyć. Na łodziach tym czymś mogą być na przykład:

  • żagle, zwłaszcza w końcowej fazie ich stawiania,
  • maszt (na śródlądziu konieczne jest stawianie i składanie go po przepłynięciu pod mostem),
  • kotwica,
  • itp.

Nawijając na kołowrotek liny lub łańcuchy obsługujące te elementy, wykorzystujemy proste prawa fizyki. Dzięki temu możemy wybierać je znacznie łatwiej i z minimalnym wysiłkiem, bo redukujemy niezbędną do ich poruszenia siłę kilka, a nawet kilkadziesiąt razy, w zależności od ilości zwojów oraz wielkości kabestanu. 

Jakie są rodzaje kabestanów?

Podstawowym kryterium, na podstawie którego można by je podzielić, jest wielkość: na małych, czarterowych jachtach kabestany mają rozmiar kubka na kawę, jednak na wielkich żaglowcach były one ogromne, a do wprawienia ich w ruch potrzebnych było kilkunastu chłopa, chodzących wokół, niczym na karuzeli, i mozolnie popychających wbite w szpulę drewniane lub metalowe drągi. 

Nawiasem mówiąc, te żerdzie to właśnie handszpaki, a do ich poruszenia niekiedy wykorzystywano całą załogę. Mityczny Rasputin, obracający kabestanem bez takiego drąga, byłby rzeczywiście czortem, a przynajmniej nie lada siłaczem.

Współczesne kabestany różnią się od tych dawnych również materiałem, z jakiego są wykonane: obecnie są to przeważnie tworzywa sztuczne, jednak w przeszłości wykorzystywano głównie drewno, na które dla uzyskania lepszego tarcia ciasno nawijano linę (inną niż ta, którą szpula miała za zadanie obsługiwać).

Inne podziały kabestanów

Ciekawostką jest, że kabestany od zawsze obracały się w te samą stronę: zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Ta zasada funkcjonowała już w epoce świetności wielkich żaglowców i ma zastosowanie aż do dzisiaj... chociaż nie do końca. Nowoczesne kabestany można bowiem podzielić na jedno- dwu- i trójbiegowe. Pragnąc przełączyć bieg na wyższy, trzeba zmienić kierunek obrotu. 

Odrębnym kryterium podziału kabestanów może być rodzaj napędu. Wyróżnia się modele:

  • elektryczne,
  • hydrauliczne,
  • pneumatyczne, 
  • parowe, popularne w XIX wieku,
  • ręczne (te zapewne znamy z wakacyjnych jednostek albo z regat, gdzie uwijający się żeglarze pracowicie kręcą korbą zamontowanego centralnie kabestanu, nazywanego przez nich... młynkiem do kawy).

Jeszcze inny podział bierze pod uwagę funkcje lin nawijanych na kabestany. Pod tym względem można je pogrupować na:

  • fałowe,
  • szotowe,
  • kotwiczne.

Dobierając kabestany do danej jednostki, trzeba oczywiście uwzględnić jej specyfikę, wielkość oraz przeznaczenie. Na łodziach regatowych, gdzie tempo pracy ma kolosalne znaczenie, potrzebne będą specjalistyczne modele z szybkim napędem, które pomogą wyprzedzić konkurencję. Na czarterowych jachtach, na których odbywamy spokojne wakacyjne rejsy, nie potrzeba nam jednak modeli „z fajerwerkami” - tu w zupełności wystarczą standardowe rozwiązania sprawdzonej firmy. 

Zobacz kabestany w naszym sklepie - https://www.maristo.pl/osprzet-pokladowy/kabestany

Nasz blog żeglarski
Antifouling VC 17m znikł z rynku – czym go zastąpić? Polecamy zamiennik VC 17m - farbę VC Offshore EU

Właściciele jachtów i motorówek, którzy od lat stosowali antifouling International VC 17m, mogli przeżyć spore zaskoczenie, gdy wiosną 2024 roku producent oficjalnie wycofał tę farbę z rynku. Był to jeden z najczęściej wybieranych środków przeciwporostowych, ceniony za swoje właściwości śliskiej, cienkowarstwowej powłoki, która minimalizowała opór wody i zapewniała wysoką wydajność. Jeśli więc zastanawiasz się, czym teraz zabezpieczyć kadłub swojej łodzi – mamy dobrą wiadomość. Producent oficjalnie wskazał zamiennik: International VC Offshore EU.

Jak dobrać kabestan do jachtu lub łodzi?

Dobór właściwych kabestanów do danej jednostki jest kluczową kwestią – wpływa ona zarówno na komfort żeglowania, jak i na bezpieczeństwo załogi. Czym zatem należy się kierować, podejmując tego rodzaju decyzję? Na jakie parametry zwrócić uwagę, by dobrać kabestan do jachtu? Oto najważniejsze wytyczne dotyczące tej kwestii.

Jacht a katamaran – czym się różnią i co dla kogo najlepsze?

Decyzja o wyborze między jachtem jednokadłubowym a katamaranem to jedno z pierwszych pytań, jakie zadają sobie przyszli żeglarze. Obie jednostki oferują niezapomniane przeżycia na wodzie, ale różnią się konstrukcją, właściwościami nautycznymi i przeznaczeniem. W tym artykule przedstawiamy najważniejsze różnice między jachtem a katamaranem oraz wskazujemy, która opcja może być najlepsza dla różnych typów żeglarzy.

Jak zachować się na jachcie podczas burzy?

Co zrobić, gdy podczas rejsu dopadnie nas załamanie pogody? Burza na jachcie to nie są żarty – ale też nie żadna tragedia; oczywiście pod warunkiem, że wszyscy załoganci wiedzą, jak się zachować w takiej sytuacji. Poniżej zamieszczamy praktyczne wskazówki na ten temat.

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl